Dernekler Kanunu güncellendi

Sivil Toplum İlişkileri Genel Müdürlüğünden yapılan açıklama şu şekildedir;

Değişikliklere neden ihtiyaç duyuldu?

Düzenleme ile daha etkili bir denetimle şeffaflığın sağlanması, vatandaşlarımızın hayır duygularının suiistimalinin engellenmesi ve sivil toplum kuruluşlarının daha etkin ve daha güvenilir olması amaçlanmakta; ayrıca üyesi olduğumuz ve terörizmin finansmanı ile mücadele konusunda politikalar geliştiren Financial Action Task Force-FATF (Mali Eylem Görev Gücü)’in tavsiyeleri de karşılanmaktadır.

Bu kanun hükümleri ile yardım toplanması zorlaştırılmakta mıdır? Hayır.

Yardım Toplama Kanunu’nda var olan düzenlemeye ilişkin zorlaştırıcı herhangi bir hüküm getirilmemiştir. Mevzuatta açıkça  hüküm  bulunmayan,  kötüye  kullanımı  açık  olan  ve  sıkça  başvurulan  internet  üzerinden  izinsiz  yardım  toplanmasının önüne geçilmesine yönelik düzenleme yapılmıştır.Ayrıca her türlü izinsiz veya usulüne uygun yapılmayan yardım toplama faaliyetleri ile ilgili idari para cezalarının üst limiti artırılmıştır.

Yurt dışına yapılacak yardımlara ilişkin bir sınırlandırma bulunmakta mıdır?Hayır.

Gerçek  ve  tüzel  kişilerin  yurt  dışına  yapacakları  yardıma  ilişkin  hiçbir  sınırlandırma  bulunmamaktadır.  Sadece  derneklere  yurt  dışına  yapacakları  yardımların  miktarını  ve  gideceği  yeri  kanunda  belirtilen  merciye  bildirme  zorunluluğu getirilmektedir.

Derneklere üye olunması konusunda bir sınırlama getirilmiş midir? Hayır.

Yeni düzenleme ile hiçbir sınırlama getirilmemiştir.Dernek organlarında hangi durumlarda görev alınamaz?Terörizmin finansmanı, uyuşturucu ve kara paranın aklanması suçlarından mahkûm olanlar, derneklerin yönetim ve denetim kurulunda görev alamazlar. Bu kişiler yasaklanmış hakların geri verilmesi (memnu hakların iadesi) durumunda görev alabilirler.

Derneklerde görevden uzaklaştırma hangi durumlarda mümkündür?

 a) Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun’da yer alan suçlar ,

b) Türk Ceza Kanunu’nda yer alan uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti,

c) Türk Ceza Kanunu’nda yer alan suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama suçlarından dolayı yönetim ve denetim kurullarında görevli olanlar ve ilgili personel hakkında mahkeme tarafından dava  açılarak  kovuşturma  başlatılması  halinde,  bu  kişiler  veya  bu  kişilerin  görev  yaptığı  organlar  geçici  bir  tedbir  olarak  İçişleri  Bakanı  tarafından  görevden  uzaklaştırılabilir.  Bakan  tarafından  görevden  uzaklaştırılanların  yerine  ancak mahkeme tarafından görevlendirme yapılır.

Önceki mevzuatta görevden uzaklaştırma bulunmakta mıydı? Evet.

Kamu yararına çalışan derneklerin denetimleri sonucunda hapis cezası verilmesi gerektiren suçların işlendiğinin tespiti halinde, Dernekler Kanunu’nun 27’nci maddesine göre dernek yöneticileri İçişleri Bakanı tarafından görevden uzaklaştırılabilmekteydi.

Derneklerin faaliyetten alıkonulması hangi durumlarda mümkündür?

Yukarıdaki maddede sayılan nedenlerle uygulanan görevden uzaklaştırma tedbirinin yeterli olmaması ve gecikmesinde sakınca bulunan hallerde İçişleri Bakanı derneği geçici olarak faaliyetten alıkoyabilir ve derhal mahkemeye başvurur. Mahkeme 48 saat içinde faaliyetten geçici alıkoymaya ilişkin kararını verir.

Önceki mevzuatta derneklerin faaliyetten alıkonulmasına ilişkin düzenleme bulunmakta mıydı? Evet.

Türk Medeni Kanunu’nun 115. maddesine istinaden vakıflar, Anayasa’da öngörülen hallerde İçişleri Bakanı tarafından faaliyetten geçici olarak alıkonulabilmekteydi. Benzer düzenleme dernekler için de yapılmıştır.

Diğer ülkelerin mevzuatında görevden alma ve faaliyetten alıkoymaya ilişkin düzenleme bulunmakta mıdır? Evet.

Yurt  dışında  da  benzer  uygulamalar  bulunmakta  olup  örneğin;  anayasal  düzene  karşı  işlenen  suçlar  ile  ırkçılık,  ayrımcılık, terör vb. suçlarının işlenmesi halinde Almanya’da İçişleri Bakanı, Fransa’da Bakanlar Kurulu ve İngiltere’de Hayırseverlik Komisyonu tarafından dernekler hakkında faaliyetten men, görevden uzaklaştırma ve geçici yönetici ataması yapılabilmektedir.

Denetimlerde neden bilirkişi görevlendirilebilmektedir?

Dernek denetimlerinde uzmanlık gerektiren konularda durumun tespiti için bilirkişi görevlendirilebilecektir. Bunların denetim ve karar alma yetkisi bulunmamaktadır.

Derneklerin diğer kamu görevlilerince denetlenmesi yeni bir uygulama mıdır?

Kamu görevlilerinin mevcut durumda da İl İdaresi Kanunu’na göre dernek denetiminde görevlendirilmesi mümkündür. Yeni durumda bu husus Dernekler Kanunu’na işlenerek denetimde görev alacak kamu görevlilerinin eğitim, nitelik, bilgi ve becerilerinin artırılması amaçlanmıştır.

Dernek denetimlerinde belge ve bilgi istenebilmesine yönelik düzenleme Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’na aykırı mıdır?Hayır.

Denetim için elde edilen bilgi ve belgelerin Kişisel Verilerin Korunması Kanunu hükümlerine uygun bir şekilde istenmesi ve korunması zorunludur.

Vakıflar, Dernekler Kanunu kapsamına alınmakta mıdır?

Merkezleri yurt içinde bulunan vakıflara ilişkin herhangi bir düzenleme yapılmamıştır. Sadece merkezleri yurt dışında bulunan vakıfların Türkiye’deki faaliyetleri kanun kapsamına alınmıştır. Düzenlemede örgütlenme özgürlüğüne aykırı bir husus bulunmakta mıdır? Hayır. Yapılan düzenleme ile ne dernek kurulmasına ne derneklere üye olunmasına ne de derneklerin faaliyetlerine yönelik herhangi bir kısıtlama getirilmemektedir.    

Düzenleme, Anayasa’ya ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne uygun mudur?

Düzenleme,  Anayasa’nın  “Dernek  Kurma  Hürriyeti”  başlıklı  33’üncü  maddesinin  “...Dernek  kurma  hürriyeti  ancak,  millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlâk ile başkalarının hürriyetlerinin korunması sebepleriyle ve kanunla sınırlanabilir....Dernekler,...  Ancak,  millî  güvenliğin,  kamu  düzeninin,  suç  işlenmesini  veya  suçun  devamını  önlemenin  yahut  yakalamanın  gerektirdiği  hallerde  gecikmede  sakınca  varsa,  kanunla  bir  merci,  derneği  faaliyetten  men  ile  yetkilendirilebilir.”  hükmü  ile  Avrupa  İnsan  Hakları  Sözleşmesi’nin  “Toplantı  ve  Dernek  Kurma  Özgürlüğü”  başlıklı  11’inci  maddesinde  belirtilen  “ulusal  güvenliğin,  kamu  güvenliğinin  korunması,  kamu  düzeninin  sağlanması  ve  suç  işlenmesinin önlenmesi, sağlığın veya ahlakın veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması için gerekli olanlar dışındaki sınırlamalara tabi tutulamaz” esaslarına kesinlikle uygun olarak yapılmıştır.

Hibya Haber Ajansı