Türkiye'de Doğurganlık Hızı 2024'te 1,48'e Düştü

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2024 yılına ait doğum verilerini açıkladı. Verilere göre, 2024'te Türkiye'de toplam 937 bin 559 bebek dünyaya geldi. Doğan bebeklerin yüzde 51,4’ü erkek, yüzde 48,6’sı ise kız oldu.

Kadınların doğurganlık döneminde (15-49 yaş) sahip olabilecekleri ortalama çocuk sayısını gösteren "toplam doğurganlık hızı", 2001 yılında 2,38 iken yıllar içinde düzenli olarak düşerek 2024’te 1,48’e geriledi. Bu oran, son 8 yıldır nüfusun kendini yenileme eşiği olan 2,1’in altında seyrediyor.

En Yüksek ve En Düşük Doğurganlık Şanlıurfa ve Eskişehir'de

2024’te doğurganlık hızının en yüksek olduğu il 3,28 çocuk ile Şanlıurfa olurken, onu 2,62 ile Şırnak ve 2,32 ile Mardin izledi. En düşük oran ise 1,12 çocukla Bartın ve Eskişehir’de görüldü. Bu illeri 1,15 ile Zonguldak ve Ankara, 1,17 ile İzmir takip etti.

2017 yılında toplam doğurganlık hızının yenilenme düzeyinin (2,10) altında olduğu il sayısı 57 iken, bu sayı 2024’te 71’e yükseldi. Aynı dönemde, doğurganlık hızının 1,50’nin altına düştüğü il sayısı da 4’ten 55’e çıktı. 3 ve üzeri çocuk ortalamasına sahip il sayısı ise 10’dan yalnızca Şanlıurfa’ya düştü.

Avrupa ile Kıyaslama

2023 yılı verilerine göre Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerde ortalama doğurganlık hızı 1,38 olarak kaydedildi. Türkiye 2024’te 1,48’lik doğurganlık oranıyla bu ülkeler arasında 9. sırada yer aldı. AB’de en yüksek doğurganlık oranı 1,81 ile Bulgaristan’da, en düşük ise 1,06 ile Malta’da görüldü.

Eğitim Düzeyi ve Yaş Faktörü

Doğurganlık oranları eğitim seviyesine göre de farklılık gösterdi. 2024’te okuma yazma bilmeyen veya herhangi bir okul bitirmemiş kadınlarda doğurganlık hızı 2,65 iken, yükseköğretim mezunlarında bu oran 1,22’ye düştü.

Ayrıca doğurganlığın kadınların daha ileri yaşlarına kaydığı görüldü. 2001’de doğurganlığın en yüksek olduğu yaş grubu 20-24 iken, 2024’te bu grup 25-29 yaşa kaydı. Bu yaş grubundaki doğurganlık hızı 2024’te binde 100 olarak kaydedildi. Adölesan (15-19 yaş) doğurganlık oranı ise 2001’de binde 49 iken 2024’te binde 10’a kadar düştü.

Kent ve Kır Ayrımı

Yeni mekânsal sınıflandırmaya göre, 2024'te kır yerleşimlerinde toplam doğurganlık hızı 1,83, orta yoğun kentlerde 1,58, yoğun kentlerde ise 1,39 olarak belirlendi.

Doğum Aralıkları ve Anne Yaşı

Annelerin doğumlar arasındaki ortalama süresi de uzadı. 2019’da 4,6 yıl olan bu süre 2024’te 4,7 yıla çıktı. İkinci doğumunu yapan annelerin ilk doğumla arasındaki ortalama süre 4,3 yıl, üçüncü doğum içinse 5,4 yıl olarak kaydedildi.

İlk ve ikinci doğum aralığının en uzun olduğu il 5,4 yıl ile Kırklareli olurken, en kısa olduğu il 2,7 yıl ile Şanlıurfa oldu.

Doğum yapan annelerin ortalama yaşı 2001’de 26,7 iken, 2024’te bu rakam 29,3’e yükseldi. İlk doğum yaş ortalaması ise 27,3 oldu. En yüksek ilk doğum yaşı 29,4 ile Tunceli’de, en düşük ise 24,4 ile Şanlıurfa ve Muş’ta görüldü.

Çoğul Doğumlar ve Doğum Sırası

2024’te gerçekleşen doğumların yüzde 3,3’ü çoğul doğum olurken, bu doğumların yüzde 97’si ikiz, yüzde 2,9’u üçüz, yüzde 0,1’i ise dördüz ve üzeri doğumlar olarak kayıtlara geçti.

Doğumların yüzde 41,9’unu ilk doğumlar, yüzde 30,3’ünü ikinci doğumlar, yüzde 16’sını üçüncü doğumlar, yüzde 11,5’ini ise dördüncü ve daha fazla doğumlar oluşturdu.

Kaba Doğum Hızı

Bin kişi başına düşen doğum sayısını ifade eden kaba doğum hızı, 2001’de binde 20,3 iken, 2024’te binde 11’e geriledi. Bu da Türkiye'nin doğurganlıkta uzun vadeli bir düşüş trendine girdiğini açıkça ortaya koyuyor.